Στις 23 Φεβρουαρίου 1983 το επιβατηγό πλοίο Χρυσή Αυγή βυθίστηκε κοντά στο ακρωτήρι Μαντήλι της Εύβοιας. Εκείνο το πρωινό έκανε το δρομολόγιο Τήνος- Άνδρος- Ραφήνα και το απόγευμα της ίδιας ημέρας απέπλευσε ξανά από τη Ραφήνα μεταφέροντας εννέα βυτιοφόρα, τέσσερα φορτηγά, 21 επιβάτες και 21 μέλη του πληρώματος. Κάθε Τετάρτη το πλοίο αναλάμβανε τη μεταφορά οχημάτων με καύσιμα στα νησιά. Καπετάνιος του ήταν ο Αντώνης Γαρδέλης και πλοιοκτήτης ο Αυγουστής Πολέμης. Οι καιρικές συνθήκες ήταν άσχημες και στη Ραφήνα υπήρχε απαγορευτικό. Το πλοίο δεν έπρεπε να ταξιδέψει εκείνο το απόγευμα. Τελικά η εταιρεία έδωσε σήμα για αναχώρηση και με την υπογραφή του καπετάνιου ξεκίνησε από τη Ραφήνα στις 16:00 το απόγευμα για να εφοδιάσει τα νησιά. Ο Β΄Μηχανικός του πλοίου Σίμος Λάβδας, που σώθηκε, εξήγησε στον Διαμαντή Μπασαντή («Εν Άνδρω») γιατί το Χρυσή Αυγή έφυγε με τόσο κακό καιρό:…
«Εκείνο τον Φεβρουάριο είχαμε πολλά απαγορευτικά. Αλλά και πολλά χιόνια. Επειδή δεν υπήρχε άλλο πλοίο στη γραμμή μας πιέζανε από το γραφείο και πολλές φορές φεύγαμε με απαγορευτικό. Κάθε Τετάρτη το πλοίο έκανε μεταφορές καυσίμων με βυτία. Δεν υπήρχαν τότε τα βαποράκια μεταφοράς καυσίμων όπως τώρα. Επειδή είχε συχνά απαγορευτικό το πλοίο έφευγε με υπογραφή καπετάνιου με αποτέλεσμα κάποιες φορές να κινδυνεύει. Την είχαμε γλυτώσει δύο-τρεις φορές με απλά μπαταρίσματα: μέχρι που ήρθε η μοιραία Τετάρτη και βουλιάξαμε»….
Όταν το πλοίο έφτασε μπροστά από το Κάβο Ντόρο τραντάχτηκε και άρχισε τις πλαγιοκοπήσεις και τα βουτήγματα. Κάποια στιγμή ακούστηκε ένας παράξενος θόρυβος και το πλοίο πήρε κλίση δεξιά. Στο γκαράζ όλα τα βυτία είχαν ανατραπεί και τα καύσιμα χύνονταν παντού. Όσοι από το πλήρωμα βρίσκονταν εκεί άρχισαν να τρέχουν να βγουν στο κατάστρωμα. Εκεί οι ναύτες έδιναν σωσίβια στον κόσμο. Όσοι προσπάθησαν να λύσουν τις βάρκες δεν μπόρεσαν. Τα σωστικά βαρελάκια δεν έπεφταν γιατί τα σχοινιά είχαν κολλήσει από την μπογιά και δεν λυνόντουσαν. Έπειτα από δέκα λεπτά έγινε μια μεγάλη έκρηξη και το πλοίο τυλίχτηκε στις φλόγες. Για αρκετές ώρες παρέμεινε αναποδογυρισμένο και στη συνέχεια βούλιαξε….
Όσοι βρίσκονταν στην πρύμνη έπεσαν στην παγωμένη θάλασσα. Ο Σίμος Λαβδάς, ο οποίος ήταν ο Β’ μηχανικός του πλοίου επέζησε και περιέγραψε στην ιστοσελίδα «Εν Άνδρω» την βύθιση του πλοίου: «Με το που έγινε η έκρηξη πέσαμε στη θάλασσα και άρχισαν να πέφτουν από τον ουρανό ρόδες αυτοκινήτων και άλλα αντικείμενα. Για λίγο το πλοίο έγινε λαμπάδα και φώτιζε όλο το Κάβο Ντόρο. Όμως, μέσα σε λίγα λεπτά απομακρύνθηκε από κοντά μας, μετά τουμπάρισε και η φωτιά έσβησε. Όσοι βρισκόμασταν στη θάλασσα μείναμε εντελώς στο σκοτάδι και σκεφτήκαμε ότι κάπου εδώ τελειώσαμε. Γύρω στα 100 μέτρα μακριά ήταν ένα φωτάκι σε μια κουλούρα. Κολυμπώντας ο Αντώνης Κοκκίνης πήγε και τη μάζεψε. Αυτό το φωτάκι ήταν μια ελπίδα μιας και μπορεί να μας έβλεπε κανείς από τον αέρα. Όμως δεν γνωρίζαμε αν ο καπετάνιος είχε προλάβει να δώσει SOS. Αργότερα μάθαμε πως ο Γαρδέλης είχε δώσει ένα SOS, που το έπιασε ένας παράκτιος σταθμός στο Λαύριο»….
Έπειτα από δύο ώρες στη θάλασσα το ρωσικό πλοίο Σάμπυ Ράμπατ έφτασε στο σημείο και κατάφερε να σώσει 14 ναυαγούς. Αφού τους παρείχαν τις πρώτες βοήθειες και στεγνά ρούχα τους μετέφεραν στη Ραφήνα. Η μάνα με τα δύο παιδιά Στο πλοίο επέβαινε και μια μητέρα με τα δυο παιδιά της. Όπως θυμήθηκε αργότερα ο Β΄μηχανικός του πλοίου, της είχαν συστήσει πριν τον απόπλου να μην επιβιβαστεί λόγω του πολύ κακού καιρού. Η ίδια φαίνεται ότι επέμεινε. «Στο σαλόνι μέσα ήταν ο Σπυριδάκης, ο καμαρώτος. Προσπαθούσε να βάλει σωσίβια σε δύο παιδιά και στην μητέρα τους, την Ματούλα Λάβδα. Ανάμεσα τους και η Ματούλα με τα δύο παιδιά της. Είχε συνοδέψει τον άνδρα της που έφευγε με φορτηγό και ήθελε να γυρίσει πίσω για να πάνε τα παιδιά σχολείο. Της λέγαμε να μην μπει. Εκείνη έμπαινε και έβγαινε στο πλοίο. Στο τέλος έμεινε μέσα».
Η τραγική γυναίκα χάθηκε στο βυθό μαζί με τα μικρά της Ελέγκω και Νίκο… Συνολικά χάθηκαν 28 άνθρωποι. Από όλο το πλήρωμα σώθηκαν μόνο τρεις: οι μηχανικοί Σίμος Λαβδάς και Αντώνης Κοκκίνης από το Γαύριο και ο ναύτης Γιάννης Μπαρμπούνης από την Σύρο. Όλοι οι υπόλοιποι χάθηκαν. Ανάμεσά τους και πλοίαρχος Αντώνιος Γαρδέλης. Το ναυάγιο σηματοδότησε και το τέλος του Αυγουστή Πολέμη από την ακτοπλοΐα και από την ζωή. Ο πλοιοκτήτης λίγο καιρό αργότερα πέθανε. Ο Τυχερός Ένας από τους τυχερούς του ναυαγίου ήταν ένας φορτηγατζής από την Άνδρο. Την τελευταία στιγμή, την ώρα που σηκώθηκε ο καταπέλτης ο Ζαγοραίος πήδηξε έξω. Έτσι σώθηκε. Από το ναυάγιο διασώθηκαν μόνο 14 άνθρωποι.. Το πλοίο «Χρυσή Αυγή» “To πολυτελές ταχύπλοον επιβατηγόν οχηματαγωγόν «Χρυσή Αυγή» εξυπηρετεί θαυμασίως την θαλάσσιαν γραμμήν Ραφήνας- Άνδρου- Τήνου» έγραφαν οι διαφημιστικές καταχωρήσεις της εποχής. Το πλοίο είχε ναυπηγηθεί στην Ιαπωνία το 1970 με το όνομα Hayabusa και έκανε δρομολόγια από το Aomori στη νήσο Hakodate….
Επτά χρόνια αργότερα η ελληνική εταιρεία «Γραμμή Ηπείρου Ε.Π.Ε.» το αγόρασε και το μετονόμασε σε Χρυσή Αυγή. Έκτοτε πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Ραφήνα-Άνδρος-Πάρος- Νάξος. Σήμερα βρίσκεται στον βυθό της θάλασσας κοντά στο νοτιοανατολικό άκρο της Εύβοιας. Ο έμπειρος δύτης Αντώνης Γράφας και η ομάδα του, που αναζητά ναυάγια, καταδύθηκε στην περιοχή του Κάβο Ντόρο και φωτογράφισε το ναυάγιο του «Χρυσή Αυγή». Η υπερκατασκευή του πλοίου βρίσκεται αποκομμένη και αναποδογυρισμένη στον βυθό και πάνω της βρίσκονται έξι βυτιοφόρα οχήματα και δύο φορτηγά. Κάτω από τα οχήματα διακρίνεται το άνω τμήμα της υπερκατασκευής. Δείτε πως είναι το ναυάγιο του πλοίου «Χρυσή Αυγή». Η κατάδυση ξεκινάει στο 0:47…
[youtube id=”dTwMXYwSiSM”]
Μηχανή του Χρόνου
