Σε κλοιό ζημιών και συρρίκνωσης μπαίνει η ακτοπλοΐα υπό το βάρος της κρίσης της πανδημίας η οποία επηρεάζει καθοριστικά την πορεία της αγοράς.
Όπως επισημαίνει η ετήσια έκθεση της εταιρείας συμβούλων XRTC για την ελληνική ακτοπλοΐα, το ζητούμενο την περίοδο που διανύουμε δεν είναι η ευρωστία των εταιρειών αλλά η διατήρηση της οικονομικής τους υπόστασης.
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι τη χρονιά που διανύουμε δεν υπάρχει καμία περίπτωση να υπάρξουν θετικά πρόσημα στην εκμετάλλευση του στόλου παρά μόνο σε έναν μικρό αριθμό εταιρειών που εξυπηρετούν αποκλειστικά γραμμές δημοσίου συμφέροντος.
Σύμφωνα με την XRTC είναι σημαντικό τόσο οι επενδυτές όσο και οι χρηματοδότες των εταιρειών να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με σύνεση ώστε να αποφύγουν την άμεση κατάρρευση των εταιρειών. Σε αντίθετη περίπτωση, υπάρχει κίνδυνος τα νέα βάρη που θα δημιουργηθούν να είναι δυσβάσταχτα όπως και οι ζημιές.
Αλλά και το κράτος, επισημαίνει η XRTC, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι χωρίς τη στήριξή του δεν θα μπορέσει σε καμία περίπτωση να διατηρήσει το δίκτυο θαλασσίων μεταφορών της χώρας.
Η έκθεση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας ότι η ελληνική ακτοπλοΐα είναι υποχρεωμένη να κινηθεί με αμεσότητα αφενός για να εξασφαλίσει την άμεση επιβίωσή της από τις συνέπειες της πανδημίας και αφετέρου για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του κλάδου στο νέο αναπτυξιακό περιβάλλον μέσω των ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαία η κρατική αρωγή μέσω θεσμικών και οικονομικών παρεμβάσεων, που θα κρατήσουν τον κλάδο στη ζωή και θα συμβάλλουν στην αναδιοργάνωσή του.
Δύσκολος χειμώνας
Πιο συγκεκριμένα, η έκθεση επισημαίνει τις δυσκολίες που έχει μπροστά του η ελληνική ακτοπλοΐα, τονίζοντας ότι ο χειμώνας του 2020-2021 θα είναι ιδιαιτέρως δύσκολος καθώς τα έσοδα από το πρώτο εξάμηνο και το καλοκαίρι δεν αρκούν για να καλύψουν τις λειτουργικές ανάγκες των εταιρειών. Κατά συνέπεια, ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν οι εταιρείες να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και σε λειτουργικό, είναι η άμεση κρατική ή ευρωπαϊκή επιχορήγηση για την απρόσκοπτη λειτουργία τους. Με βάση τα στοιχεία της μελέτης η ακτοπλοϊκή κίνηση, η οποία στο πρώτο τρίμηνο του έτους κατέγραψε υποχώρηση 16% και στο δεύτερο 71%, προβλέπεται στο γ᾽ τρίμηνο να υποχωρήσει κατά 48% και στο δ᾽ τρίμηνο κατά 50%. Συνολικά για το έτος η XRTC εκτιμά ότι η ακτοπλοϊκή κίνηση θα υποχωρήσει από τα 18,225 εκατ. επιβάτες το 2019 στα 8,886 εκατ. επιβάτες με μείωση της τάξης του 49%.
Την ίδια στιγμή, οι προκλήσεις που δημιουργεί η πανδημία έχουν παραμερίσει τα διαχρονικά προβλήματα του κλάδου που σχετίζονται με την εφαρμογή των νέων περιβαλλοντικών νόμων ή των γεωπολιτικών κινδύνων συμπεριλαμβανομένων και αυτών του μεταναστευτικού και προσφυγικού προβλήματος. Παράλληλα, επισημαίνει η XRTC, οι εταιρείες πρέπει να προχωρήσουν σε επανασχεδιασμό των προορισμών και των δρομολογίων τους, αλλά και να μελετήσουν προσεκτικά τις ανάγκες των πελατών τους όσον αφορά τα ενδεδειγμένα είδη πλοίων που θα μπορέσουν να εξυπηρετήσουν το κοινό τους.
Ευκαιρίες
Πάντως, όπως αναφέρει η μελέτη, υπάρχουν και ιδιαίτερες ευκαιρίες που θα πρέπει οι εταίροι της αγοράς να διαγνώσουν για να σχεδιάσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Για παράδειγμα, η θέση της Ελλάδας στο νοτιοανατολικό άκρο της Ευρώπης αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο, της δίνει τη δυνατότητα να μελετήσει και να σχεδιάσει τον ρόλο της στα πλαίσια της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς αποτελεί σημαντικό κόμβο λόγω της ανάπτυξης του εμπορίου με την Κίνα και τη Νότια Ασία αλλά και της γειτονικής σχέσης που έχει με παραγωγικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου των οποίων τα προϊόντα είναι σε άμεση ζήτηση από τους Ευρωπαίους.
Μία ακόμα προοπτική για την αγορά είναι η διαφαινόμενη αναγκαιότητα της ανανέωσης του στόλου ο οποίος έχει γεράσει επικίνδυνα, αν και απομένει να φανεί στην πράξη εάν υπάρχει η δυνατότητα και από ποιον να επενδύσει και να χρηματοδοτήσει τη συγκεκριμένη αγορά όταν αποδεδειγμένα έχει τελματώσει. Γεγονός πάντως είναι, τονίζει η XRTC, ότι υπάρχει άμεση διαθεσιμότητα πολλών εξειδικευμένων ναυπηγείων τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Κίνα και την υπόλοιπη Ασία το οποίο αποτελεί μια προοπτική.
Η εικόνα της ελληνικής ακτοπλοϊκής αγοράς
Σύμφωνα με στοιχεία της XRTC τα πλοία που εξυπηρετούν την ελληνική ακτοπλοΐα ανέρχονται σε 109. Τα πλοία των εισηγμένων (Attica και ΑΝΕΚ) και της Minoan ανέρχονται σε 43 με μέσο όρο ηλικίας τα 20 έτη. Η αύξηση της ακτοπλοϊκής κίνησης το 2019 που ανήλθε στο 3%. Την αύξηση αυτή καρπώθηκαν κυρίως οι υπόλοιπες εταιρείες –πέραν των εισηγμένων και της Minoan– των οποίων η παρουσία αυξάνει συνεχώς τόσο σε επίπεδο στόλου όσο και σε επίπεδο κίνησης.
Σε ό,τι αφορά τα μερίδια, οι εποχές όπου οι παραδοσιακές εταιρείες μετέφεραν το μεγαλύτερο ποσοστό των επιβατών φαίνεται ότι έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Το ποσοστό τους συνέχισε να μειώνεται κι έχει φτάσει τώρα στο 36% της συνολικής κίνησης επιβατών της Ελλάδος. Σε αντίθεση, οι λοιπές εταιρείες συνεχίζουν να αυξάνουν το μερίδιό τους το οποίο πλέον ανέρχεται στο 64% της συνολικής κίνησης επιβατών στην εγχώρια αγορά.
Ηλικία
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της ελληνικής ακτοπλοϊκής αγοράς είναι ο ιδιαίτερα γερασμένος στόλος. Συγκεκριμένα, το 60% των πλοίων είναι άνω των 22 ετών και ένα στα τέσσερα είναι άνω των 30 ετών. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το 30% των πλοίων είναι μεταξύ 17 και 22 ετών τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως μεσήλικα.
Επιπρόσθετα, από το 2011 ο στόλος των εισηγμένων συρρικνώνεται συνεχώς. Τα τελευταία επτά χρόνια ο στόλος μειώθηκε περισσότερο από το μισό, από τα 89 πλοία του 2011 στα 43 το 2019, εξέλιξη που έδωσε την ευκαιρία στις λοιπές εταιρείες να αναπτυχθούν.
Οικονομικά μεγέθη
Οι δύο εισηγμένες Attica και ΑΝΕΚ, καθώς και η Minoan, κατέγραψαν αύξηση στον συνολικό κύκλο εργασιών τους κατά 15% στα 671,4 εκατ. ευρώ από 625,4 εκατ. ευρώ το 2018. Πιο αναλυτικά, η Attica κατέγραψε αύξηση 11% στα 405,4 εκατ. ευρώ έναντι 365,4 εκατ. ευρώ το 2018. Ωστόσο, ο συγκρίσιμος κύκλος εργασιών αυξήθηκε κατά 2,1%. Αντίστοιχα ο κύκλος εργασιών της ΑΝΕΚ ανήλθε σε 173,9 εκατ. ευρώ έναντι 168,2 εκατ. το 2018 αυξημένος κατά 3% ή 5,7 εκατ. ευρώ. Ο κύκλος εργασιών της Minoan αυξήθηκε κατά 367 χιλ. ευρώ στα 92,104 εκατ. ευρώ έναντι 21,737 εκατ. ευρώ το 2018.
Σε επίπεδο λειτουργικής κερδοφορίας EBITDA οι τρεις εταιρείες κατέγραψαν αύξηση της τάξης του 41% από τα 80 εκατ. ευρώ στα 113 εκατ. ευρώ. Η μεγαλύτερη άνοδος προέρχεται από την Attica και φτάνει το 37% στα 78,02 εκατ. ευρώ έναντι 57 εκατ. ευρώ το 2018. Αλλά και η ΑΝΕΚ σημείωσε αύξηση κατά 11 εκατ. ευρώ ή αλλιώς κατά 75% από τα 14,6 στα 25,6 εκατ. ευρώ. Η Minoan, τέλος, αύξησε τη λειτουργική της κερδοφορία EBITDA από τα 8,5 στα 9 εκατ. ευρώ.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, τα καθαρά αποτελέσματα προ φόρων οι τρεις εταιρείες κατέγραψαν εντυπωσιακή άνοδο της τάξης του 4.183%, από ζημιές ύψους 774 χιλ. ευρώ το 2018 σε κέρδη 33,15 εκατ. ευρώ το 2019. Η αύξηση οφείλεται στα καθαρά αποτελέσματα της ΑΝΕΚ η οποία από ζημιές 12,6 εκατ. ευρώ το 2018, πέρυσι κατέγραψε κέρδη 4,5 εκατ. ευρώ. Η Attica εμφάνισε κέρδη προ φόρων 20,9 εκατ. ευρώ από 17,7 εκατ. το 2018. Τέλος, η Minoan εμφάνισε ζημιές προ φόρων 7,4 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών 4,9 εκατ. ευρώ το 2018.
Οι δανειακές υποχρεώσεις των τριών εταιρειών ανήλθαν σε 670 εκατ. ευρώ από 605 εκατ. το 2018 καταγράφοντας αύξηση της τάξης του 11%, η οποία οφείλεται αποκλειστικά στην Attica (υποχρεώσεις 410,77 εκατ. έναντι 346 εκατ. ευρώ το 2018).
Οι μικροί και δυναμικοί παίκτες της ακτοπλοΐας
Ο χάρτης της ελληνικής ακτοπλοΐας συμπληρώνεται από τις μικρότερες εταιρείες που συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται τόσο σε κύριες όσο και σε άγονες ενδονησιωτικές γραμμές. Πρόκειται, όπως αναφέρει η XRTC, για εταιρείες που, παρότι έχουν τοπικό χαρακτήρα, παρουσιάζουν καινοτόμες διαχειριστικές δομές, υιοθετούν προγράμματα καρτών προνομίων, κρατήσεις on line & Web check in όπως οι μεγαλύτερες εταιρείες και εξελίσσουν το προϊόν της ακτοπλοΐας. Επίσης οι περισσότερες επισκευάζουν ή και σε κάποιες περιπτώσεις χτίζουν τα πλοία τους στην Ελλάδα.
Ποιες είναι αυτές;
Η μεγαλύτερη ιδιωτική ελληνική ακτοπλοϊκή εταιρεία είναι η Seajets συμφερόντων Μάριου Ηλιόπουλου με στόλο 17 πλοίων (15 ταχύπλοα και 2 συμβατικά). Διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο ταχυπλόων στο Αιγαίο και εξυπηρετεί 26 νησιά στις Κυκλάδες με σύνδεση από Πειραιά, Ραφήνα, Κρήτη, Θεσσαλονίκη με συνολική χωρητικότητα 8.500 επιβατών και 1.450 αυτοκινήτων. Η εταιρεία απασχολεί 800 εργαζομένους.
Η Golden Star Ferries συμφερόντων Γιώργου και Δημήτρη Στεφάνου, έχει στόλο 6 πλοίων, 2 συμβατικών και 4 ταχύπλοων. Τα ταχύπλοα της εταιρείας το 2019 εκτελούσαν δρομολόγια για Κυκλάδες και από Πειραιά όχι μόνο από Ραφήνα, ωστόσο το 2020 λόγω της πανδημίας είναι δρομολογημένα μόνο τα συμβατικά πλοία στη γραμμή Ραφήνα, Άνδρος, Τήνος, Μύκονος, Πάρος.
Η Fast Ferries του κ, Θεολόγου Παναγιωτάκη δραστηριοποιείται με 3 συμβατικά πλοία και ένα ταχύπλοο. Φέτος τα πλοία της εκτελούν τη γραμμή Ραφήνα-Άνδρο-Τήνο-Μύκονο.
Η Zante Ferries με δύο συμβατικά πλοία δραστηριοποιείται στις Δυτικές Κυκλάδες μέχρι τη Θήρα ενώ από το 2020 εξυπηρετεί και τη γραμμή Αλεξανδρούπολη-Σαμοθράκη-Λήμνος.
Η Dodekanisos Seaways με στόλο 3 πλοίων εξυπηρετεί δρομολόγια στα Δωδεκάνησα και το Βορειοανατολικό Αιγαίο.
H Levante Ferries του Γ. Θεοδόση έχει στόλο 5 πλοίων και δραστηριοποιείται στη γραμμή Δ. Ελλάδας-Ζακύνθου-Κεφαλλονιάς-Ιθάκης.
Αναφορικά με τις υπόλοιπες μικρότερες εταιρείες, όπως επισημαίνει η XRTC, μαζί με τη Levante Ferries και η Kefalonian Lines με 2 πλοία δραστηριοποιείται και αυτή στη σύνδεση Δυτικής Ελλάδας με Ζάκυνθο, Κεφαλλονιά, Ιθάκη. Το 2019 εμφανίστηκε στην αγορά μία νέα εταιρεία, η Sea Speed Lines. Ιδρύθηκε από μία ομάδα μετόχων με επικεφαλής τον Θέμη Καραμπέκο και αγόρασε σε πλειστηριασμό το παροπλισμένο πλοίο ELLI T όπου και το μετονόμασε σε Olympus. Το πλοίο είναι δρομολογημένο στη γραμμή Πειραιάς-Μήλος-Θήρα-Ρέθυμνο. Τέλος, η εταιρεία Αβλέμων / Triton Ferries, με δύο πλοία, εξυπηρετεί τις γραμμές Λαύριο-Κέα-Κύθνος και Νεάπολης-Κυθήρων.
Σημειώνεται, τέλος, ότι για φέτος σχεδόν όλες οι εταιρείες λόγω της πανδημίας έχουν προσαρμόσει τα δρομολόγιά τους και δεν έχουν δρομολογήσει το σύνολο των πλοίων τους.
ΙΜΟ 2020
Το κόστος καυσίμου αποτελεί την κυριότερη παράμετρο κόστους για τη διαχείριση των πλοίων. Για το 2019, παρά το γεγονός ότι η μέση τιμή των καυσίμων παρέμεινε σταθερή, εντούτοις το κόστος καυσίμου για τις εισηγμένες και τη Minoan παρουσίασε αύξηση λόγω αναδιάταξης των δρομολογίων. Ωστόσο η κυριότερη πρόκληση σε σχέση με τα καύσιμα αφορά την εφαρμογή του κανονισμού ΙΜΟ 2020 για τη χρήση ναυτιλιακού καυσίμου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο 0,5% που τέθηκε σε ισχύ από τις αρχές του έτους.
Ποια πολιτική εφαρμόζουν σε σχέση με το ΙΜΟ 2020 οι εισηγμένες και η Minoan;
Όλα τα πλοία της ΑΝΕΚ χρησιμοποιούν καύσιμο μεικτής περιεκτικότητας 0,5% σε θείο γεγονός που επιβαρύνει το κόστος καυσίμων της χρήσης 2020. Ωστόσο, η μεγάλη υποχώρηση των διεθνών τιμών οδηγεί τα κόστη σε χαμηλότερα επίπεδα από το 2019. Η Attica έχει αποφασίσει την αγορά και εγκατάσταση scrubbers, η οποία θα χρηματοδοτηθεί εν μέρει από την έκδοση του ομολογιακού δανείου της εταιρείας και ίδια κεφάλαια. Τέλος, η Minoan ολοκλήρωσε την επένδυση ύψους 17 εκατ. ευρώ για την τοποθέτηση scrubbers στα τρία συμβατικά πλοία του στόλου της.
capital.gr
